Tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản – Bạn biết gì về những Samurai?
Tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản Samurai là một trong những biểu tượng của Nhật Bản, không ngạc nhiên khi hình ảnh Samurai hay những câu chuyện về những samurai luôn xuất hiện trong những bộ anime, những bộ phim truyền hình. Vậy Samurai có nguồn gốc từ đâu? Và xuất hiện khi nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé
Tìm hiểu về samurai võ sĩ đạo Nhật Bản
Nguồn gốc của Samurai
Samurai có gốc chữ từ Saburau hiểu nôm na nghĩa là người bảo vệ, phục vụ, chăm sóc… và có tính chất quyền quý. Thực chất Samurai là những chiến binh kiêu hãnh, oai hùng. Được đào tạo và có kỹ năng chiến đâu đỉnh cao và điêu luyện. Kèm với đó là lòng trung thành tuyệt đối với chủ nhân. Điều đặc biệt là mỗi samurai chỉ phục vụ và trung thành với một lãnh chúa duy nhất, nếu lãnh chúa của họ chết họ sẵn sàng mổ bụng để tự vẫn theo.
Thời kỳ Samurai là thời kỳ huy hoàng. Những Samurai thường là con trai của những gia đình giàu có hay những gia đình trung lưu, có chức sắc trong triều. Thời đại Samurai diễn ra hơn 2 thế kỷ cho đến khi những biến cố xảy ra với đất nước Nhật Bản thì việc Mạc phủ bị lật đổ cũng đồng nghĩa với việc kết thúc sự thống trị của tầng lớp Samurai.
Nghi lễ đặc biệt của Samurai
Một trong những nghi lễ trang trọng dành cho Samurai mỗi khi kết liễu mạng sống của bản thân chính là nghi thức mổ bụng, để tiến hành nghi lễ, Samurai sẽ đi tắm để cơ thể được gội rửa sạch sẽ sau đó mặc một chiếc áo choàng trắng và ăn bữa ăn yêu thích cuối cùng sau đó viết tâm thư để lại rồi tiến hành dùng kiếm ngắn rạch bụng từ trái qua phải và kết thúc bằng việc một Samurai khác sẽ dùng kiếm chặt đứt đầu văng về phía trước.
Truyền thuyết về Samurai Nhật Bản
Một truyền thuyết nổi tiếng gắn liền với những Samurai đó là huyền thoại về 47 Samurai của lãnh chúa Asano. Vào năm 1701 Mạc phủ nắm quyền cai trị và đứng đầu là Tokugawa Tsunayoshi. Vào thời điểm đó một tham quan có tên là Yoshinaka Kira yêu cầu Asano phải hối lộ nhưng không thành nên đã lăng mạ và xỉ nhục Asano. Vì quá bức xúc nên Asano đã tấn công tên tham quan và bị khép vào tội chết phải sử dụng nghi lễ Seppuku để tự kết liễu bản thân. Toàn bộ 47 samurai dưới quyền Asano trở thành những lãng nhân. Họ đã tập hợp lại và tiến hành trả thù cho lãnh chúa Asano.
47 lãng nhân đã đánh vào phủ Kira, giết 61 vệ sĩ và bắt sống được Kira, ép hắn sử dụng nghi lễ Seppuku nhưng hắn không chịu do đó những lãng nhân đã chặt đầu hắn đem đến mộ Asano để tế. Đồng thời cho người đến Mạc phủ báo tin về sự việc, cảm động trước lòng trung thành của các Samurai, người dân thành Edo đã yêu mến và cảm phục, chính vì thế Tokugawa đã không biết sử lý thế nào nên đành để các lãnh nhân sử dụng nghi lễ Seppuku để thể hiện lòng trung thành đối với chủ nhân của họ và chỉ giữ lại 1 Samurai trẻ tuổi nhất.
Những yếu tố cần thiết để trở thành Samurai
Người nào muốn trở thành Samurai thì phải hội đủ ba yếu tố: trung thành – can đảm – danh dự. Để gìn giữ các yếu tố này một cách tuyệt đối, có trách nhiệm, các samurai phải qua những chuẩn bị cần thiết để có thể đương đầu với kẻ thù. Họ được tập luyện kiếm cung từ nhỏ, thực hành trà đạo, thi ca và hội họa. Từ đó, tinh thần Thần Đạo, Võ sĩ đạo đã dần dần thấm nhuần vào tư tưởng hành động của các samurai.
Các võ sĩ đạo Samurai được ví như hoa anh đào. Bởi đời sống của những đóa hoa này rất ngắn ngủi, nhưng chúng có hai lần tuyệt đẹp: một là khi hoa nở rực rỡ dưới ánh nắng xuân và hai là khi hoa bay theo làn gió lìa cành. Samurai tự ví đời sống của mình đẹp như đời sống của những đoá hoa này. Ở đó, sự sống và sự chết đều có nét đẹp khác nhau. Sự can đảm đã tạo dựng cho các samurai xem cái chết như là một điều vinh dự, một tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản đấng tự hào, một cái đẹp của những cánh hoa đào rơi.
7 đức tính cao quý của một võ sĩ Samurai
1. Nghĩa: Là tinh thần chính nghĩa, được ví như xương sống của Võ sĩ đạo. Kẻ có tài năng và học vấn uyên thâm nhưng thiếu tinh thần chính nghĩa thì không xứng được tôn xưng là một võ sĩ.
2. Dũng: Là dũng khí để thực thi chính nghĩa. Song tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản không đề cao sự “hữu dũng vô mưu”, mà thay vào đó là “dũng khí chân chính” để biến lòng can đảm thành hành động có ý nghĩa.
3. Nhân: Là lòng nhân từ, trắc ẩn đối với kẻ yếu, kẻ thua cuộc. Đây là phẩm chất cần có của kẻ đứng trên người khác.
4. Lễ: Cùng với lòng nhân, sự khiêm nhường và tôn trọng cảm xúc của người khác là cội nguồn của lễ. Điều này được thể hiện qua thái độ, cách ứng xử trong đời sống xã hội.
5. Chân thành: Võ sĩ không nói hai lời. Sự dối trá, lọc lừa bị xem là biểu hiện của sự hèn nhát. Vì vậy lời của võ sĩ nói ra chính là lời bảo chứng cho tất cả.
6. Danh dự: Gần với trọng danh dự là biết xấu hổ. Kẻ làm võ sĩ phải sống thanh cao, không hổ thẹn với chính mình.
7. Trung nghĩa: trung nghĩa trong tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản là lòng trung thành tuyệt đối với chủ nhân. Song đó không phải sự “ngu trung”, mà đối với sai lầm của chủ phải dám nói lên chính kiến của mình.
Tinh thần võ sĩ đạo trong con người Nhật Bản ngày nay
Ngày nay chế độ Samurai đã không còn nhưng ý chí, tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản cũng như lòng kiêu hãnh của các Samurai luôn được người dân Nhật Bản noi theo và truyền lửa cho những thế hệ sau này trong công việc xây dựng đất nước ngày một lớn mạnh.
Tấm gương của Samurai Torosaburo Kobayashi
Có thể nói, trong bất cứ thời đại nào của Nhật Bản cũng xuất hiện những con người là minh chứng hùng hồn cho tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản. Tiêu biểu là Torosaburo Kobayashi, một võ tướng sống ở huyện Nagaoka. Năm 1868, khi nhận được 100 bao gạo tiếp tế từ huyện lân cận trong lúc đang lâm vào tình trạng thiếu lương thực, ông đã đưa ra quyết định táo bạo là không phân phát số gạo này cho các võ sĩ mà đem bán lấy tiền để tu sửa trường học, gây dựng lại nền giáo dục cho huyện Nagaoka.
Ông khẳng định: “100 bao gạo sẽ ăn hết ngay. Nhưng nếu ta dùng vào việc chấn hưng giáo dục thì trong tương lai ta sẽ có cả vạn, cả triệu bao gạo”. Quả nhiên, trong số những đứa trẻ năm đó có Renkichi Watanabe, người trở thành trợ thủ đắc lực cho Thủ tướng đầu tiên của nước Nhật là Hirofumi Ito trong việc soạn thảo Hiến pháp năm 1889. Câu chuyện này cho thấy cái Dũng, cái Nhân của một võ sĩ đạo Nhật Bản đã tạo tiền đề vững chắc cho sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa nước Nhật.
Vì lẽ đó, khi chính phủ Meiji (1868 – 1912) quyết định canh tân đất nước, họ đã lựa chọn con đường kết hợp học hỏi tinh hoa của các nước phương Tây và đặt nó trên giá trị truyền thống của tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản. Công cuộc Minh Trị Duy Tân chắc chắn sẽ không thể thành công nếu thiếu đi vai trò của của tầng lớp võ sĩ – những người vừa tinh thông tri thức vừa có phẩm chất và kỷ luật của một chiến binh.
Tấm gương của Samurai Akio Morita
Trải qua nhiều biến cố lịch sử, các giá trị cốt lõi của tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản vẫn tạo nên những ảnh hưởng nhất định, đặc biệt là trong giới kinh doanh và học thuật. Điển hình là tấm gương của ông Akio Morita, một trong những nhân vật sáng lập tập đoàn Sony. Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, bằng những triết lý quản trị và đạo đức trong kinh doanh mang phong cách tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản, ông và các cộng sự không chỉ gầy dựng nên một tập đoàn nhất nhì thế giới trong lĩnh vực điện tử mà còn khiến cho thương hiệu “Made in Japan” được tin cậy trên toàn thế giới.
Tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản trong văn hóa doanh nghiệp
Khi hiểu về tinh thần võ sĩ đạo Nhật Bản, chúng ta sẽ hiểu vì sao ngày nay, các công ty lớn ở Nhật vẫn lựa chọn chế độ tuyển dụng trọn đời, đề cao tính trung thành của nhân viên đối với công ty, hay nền giáo dục luôn đề cao sự trung thực trong học hành, thi cử. Là quốc gia luôn hứng chịu nhiều thiên tai như động đất, sóng thần, núi lửa, thế nhưng Nhật Bản vẫn khiến cho thế giới thán phục bởi các giá trị đạo đức cao đẹp được bộc lộ rõ nét trong thử thách gian lao.
Và đâu đó là những sự hy sinh thầm lặng
Đó là sự hi sinh thầm lặng của các công nhân tình nguyện ở lại để cứu nhà máy điện hạt nhân Fukushima trong thảm họa kép xảy ra năm 2011, những người được ví như những chiến binh Samurai quả cảm thời hiện đại. Đó còn là tinh thần kỷ luật cao độ của những người dân trong cơn hoảng loạn vẫn trật tự xếp hàng, chia nhau đồ cứu trợ và động viên nhau cùng vượt qua. Có thể nói sự điềm tĩnh, khuôn phép, nhẫn nại của người Nhật trong thảm họa chính là minh chứng hùng hồn cho sự thấm nhuần tinh thần Võ sĩ đạo trong đời sống văn hóa, giáo dục của quốc gia này.
